Als je aan reddingshonden denkt, schiet je misschien meteen het geromantiseerde beeld te binnen van de trouwe Sint-Bernard die met zijn houten ton naar de plaats delict wandelt. Of misschien dat van Lassie, die je met drie blaffen kon vertellen wie, wanneer, waar en hoe een ongeluk had gehad. Maar hoe ziet het werk van een reddingshond er eigenlijk uit? Wie leert hem al zijn kennis? En vooral, hoe? En moet je echt een klein houten vat met schnaps om de nek van je hond dragen voor alle situaties?
Jasmin van Inuvet zocht al deze vragen uit en interviewde Gabi Piskol van het reddingshondenteam van het district Biberach.
Gabi, ga je gang, wat doe je precies voor de BRH en in de lokale hondenreddingsbrigades?
In de eerste plaats zorg ik voor de gedegen training van onze twee- en viervoeters. Ik ben ook verantwoordelijk voor het zogenaamde "pelotonleiderschap" tijdens de missies, en dit geldt ook voor alle squadrons.
Betekent dat dat er altijd meerdere eskaders naar een locatie gaan?
Dat hangt af van hoe groot de operatie is en welke hulp wordt gevraagd van naburige squadrons. We kammen niet alleen stukken weiland uit, maar vaak hele gebieden van 50.000 vierkante meter of meer.
Vertel eens wat meer, wie zijn jullie als reddingshondensquadron van het district Biberach e.V.?
Wij behoren tot de overkoepelende organisatie van de federale vereniging van reddingshonden. Je moet het je voorstellen als de Malteser of het Rode Kruis, waar elk district zijn eigen suborganisatie heeft. Onze club heeft momenteel 35 actieve leden in de leeftijd van 17 tot 72 jaar met verschillende werkgebieden. Onze club heeft 26 gecertificeerde honden in het veld en 10 gecertificeerde honden in puin.
Wat voor missies of actiegebieden zijn er?
Over het algemeen zoeken we alleen naar vermiste personen zonder criminele achtergrond, d.w.z. iemand die verdwenen is in de wijk en niet meer thuis is gekomen, mogelijk de weg kwijt. Dit kunnen kinderen, ouderen, ziekenhuispatiënten, suïcidale mensen, maar ook slachtoffers van ongevallen zijn. Dus als iemand vermist raakt bij een verkeersongeval, kan hij of zij in shock wegrennen van de plaats van het ongeval en verdwalen. In het ergste geval raken ze in paniek, in de war en gewond. Voor dergelijke zoekacties hebben we honden bij ons die gespecialiseerd zijn in het doorzoeken van gebieden. Dit zijn de honden die samen met hun geleiders het gebied uitkammen en zoeken naar dergelijke vermiste personen. Er zijn ook speciale puinzoekhonden, die getraind zijn om begraven mensen op te sporen en hun weg te vinden in ruw terrein. En we hebben ook speciale "mantrailers" die geurmonsters (kleding) gebruiken om naar de individuele geur van een persoon te zoeken en zo de richting op te snuiven waarin de vermiste persoon zich bewoog.
Dat klinkt heel interessant. Maar wie mag er meedoen aan een hondenpatrouille? Moet je dan een bepaalde "reddingsachtergrond" hebben?
Nee. Iedereen die mee wil doen, kan meedoen. Je hebt vooraf geen speciale training of een bepaalde achtergrond nodig. Je moet je er wel van bewust zijn dat dit soort training niet zomaar een hobby is voor honden en baasjes, maar erg tijdrovend is en discipline vereist. Het is erg leuk, maar het is geen bijprogramma. Het is een professionele baan. Je moet mentaal en fysiek fit zijn en goed met mensen en dieren kunnen omgaan. Het is goed als je een sociale achtergrond hebt. Ik heb bijvoorbeeld in de reddingsdienst gewerkt. Dat is natuurlijk geen must, maar je moet niet helemaal onbekend zijn met het onderwerp "mensen in nood".
Moet de hond een bepaalde kwalificatie hebben? Een gezelschapshondentest of zo?
Nee, niet noodzakelijk. Het belangrijkste is dat de hond bereid moet zijn om met zijn mens samen te werken. Met andere woorden, een vertrouwde nabijheid en band tussen hond en baas is een voorwaarde voor het ontwikkelen van een sterk en zelfverzekerd team.
Is elk hondenras geschikt om een reddingshond te worden?
Werkhondenrassen zoals herdershonden, herders- of jachthonden zijn het best om te trainen. Met andere woorden, alle rassen die gefokt zijn om samen te werken met mensen.
En hoe ziet dat eruit bij een teckel? Is dat ook een jachthond?
Teckels zijn geweldig om mee te werken als ze geen gezondheidsproblemen hebben. We hebben er zelfs een in ons team. Dit ras kan goed mantrailen en kan ook op plaatsen in puinhopen komen waar een grotere hond het zou laten afweten.
Welke karaktereigenschappen zijn vereist in een hond?
Hij moet zeker werklustig zijn, wat betekent dat als je een bal, stok of vergelijkbaar voorwerp in je hand hebt, je hond er interesse in moet tonen, vooral in verband met jou. Een vriendelijk en empathisch karakter is ook een basisvereiste. Speelsheid is ook belangrijk om te gebruiken als beloning.
Hoe oud moet een hond zijn om met training te beginnen?
Dit begint eigenlijk al vrij vroeg op de leeftijd van 8 - 12 weken. Vanaf dan wordt er naast gehoorzaamheid in het dagelijks leven en het leren kennen van de omgeving begonnen met kleine oefeningen. De hond leert spelenderwijs dat mensen geweldig zijn en dat het absoluut de moeite waard is om ze op te zoeken. Het moet echter altijd een aan de leeftijd aangepast leerproces zijn en de kleine mag niet overbelast worden. Dit leidt geleidelijk tot een training als gezelschapshond, tot aan de voorbereidende tests voor reddingshonden. Als deze fases zijn doorlopen, kan een hond op de leeftijd van 18 maanden worden toegelaten tot de hoofdtest.
En hoe oud moet een eigenaar zijn?
Training is mogelijk zodra een jong persoon en zijn hond die bepaalde vertrouwensband hebben, ze dit werk samen willen doen en de ouders het steunen. Je kunt echter pas het veld op als je de wettelijke leeftijd hebt om hondengeleider te worden.
Hoe oud kan een hond worden als reddingshond? Is er een maximumleeftijd?
Zolang hij lichamelijk en geestelijk fit is en zijn snuffelvermogen nog aan de testvereisten voldoet, kan hij worden ingezet. Het reukvermogen van een hond neemt af rond de leeftijd van 10 jaar. Omdat dit echter een groot deel van het werk uitmaakt, wordt de hond na de eerste test jaarlijks getest. Wanneer een hond echter uit actieve dienst gaat, staat hij nog lang niet aan de kant. We bieden speciale trainingsprogramma's voor senior honden, zodat ze nog steeds iets te doen hebben en niet abrupt hoeven te stoppen met wat al jaren hun "werk" is.
Hoe ziet een reddingshondentest eruit en wanneer kan een hond deze doen?
In principe is er geen eindexamen zoals nu op school. In plaats daarvan zijn er een aantal kleinere examens die de hond en zijn mens kwalificeren en hen "promoveren" naar grotere gebruiksgebieden en vereisten. Na het slagen voor de Gezelschapshondentest en de voorlopige Reddingshondentest, krijgt een team - d.w.z. een eigenaar en zijn hond - een zoekgebied van ongeveer 25.000 tot 30.000 vierkante meter. De keurmeester verstopt één tot drie mensen in dit gebied. Het team moet nu binnen 25 minuten het gebied doorzoeken en zoveel mogelijk mensen vinden. Elke hond wordt getest vanaf de leeftijd van 18 maanden en daarna jaarlijks met verschillende aspecten en eisen met betrekking tot de te vinden mensen en de aard van het gebied. Nadat het team grondig is getest, volgt een zogenaamde operationele test, waarbij een gebied van ongeveer 100.000 m² moet worden doorzocht.
En wat wordt er precies gecontroleerd en wat moet het team dan kunnen?
Veel neuswerk, gevolgd door behendigheid. Dit is vergelijkbaar met behendigheid, maar wordt langzamer en meer gecontroleerd uitgevoerd. De hond moet bijvoorbeeld zelfstandig over een wip kunnen lopen en het kantelpunt kunnen inschatten en balanceren, of hij moet goed en veilig over onaangename oppervlakken zoals puin kunnen lopen. De hond wordt ook getraind om op afstand te rennen. De hond wordt daarom na elkaar naar twee doelen gestuurd en van daaruit gedirigeerd, doorgestuurd of teruggeroepen.
Dat is echt hard werken voor de hond.
Niet alleen voor de hond. De hondeneigenaar moet ook testen ondergaan, zoals oriëntatie, zoektactieken, eerste hulp voor mens en hond, reddingsradio en tot slot de algemene principes en statuten van de organisatie.
Zijn er meer vrouwen of mannen in de hondenbehandeling?
Zeker, meer vrouwen.
Omdat?
De meeste vrouwen hebben een betere hand voor de hond. Natuurlijk is het een ander verhaal als het gaat om technisch speuren en trainen. Daar zijn de mannen meer in hun element.
Hoe ziet een trainingsweek eruit?
We komen twee keer per week bij elkaar en trainen alles van gehoorzaamheid tot behendigheid, neuswerk en wendbaarheid. Het rapporteren van vondsten is ook belangrijk, want als de hond de geleider niet kan vertellen dat hij iemand gevonden heeft, is zelfs de beste zoekactie nutteloos. Hiervoor zijn er drie speciale vormen van signalering: Blaffen, het laten zien van het hondenspeeltje en vrij aangeven. Dit laatste is het opsporen van de persoon gevolgd door het terugkomen naar de geleider om de vondst aan te geven, bijvoorbeeld door op hem te springen.
En waar train je dit allemaal?
Gehoorzaamheid en uitrusting worden getraind met de honden in het hondenpark. Gebiedszoeken kan bijna overal in het bos en de velden. Mantrailing, d.w.z. mensen zoeken op hun individuele geur, kan overal worden gedaan. Zowel op het platteland als in de stad.
Gaat u wel eens naar een trainingskamp met speciale eisen of uitdagingen?
De BRH heeft drie speciale trainingscentra (NRW, Sleeswijk-Holstein en BaWü), die zeer speciale mogelijkheden bieden qua omgeving, landschap of ruw terrein. U kunt deze centra dan gebruiken als een compleet estafetteteam of individueel met uw hond deelnemen aan de trainingsevenementen en seminars daar.
En wat is de speciale training daar?
Jonge honden worden bijvoorbeeld getraind om zich veilig en zelfverzekerd op onstabiele oppervlakken te bewegen. Honden krijgen uitdagingen die speciaal zijn aangepast aan hun trainingsniveau en het team.
Wat bedoelt u met beloningen? Zoals drugssnuffelhonden die hun speelgoed krijgen onmiddellijk na het melden van een vondst?
Elke vondst moet natuurlijk een beloning opleveren. Maar elk team bepaalt zelf wat die beloning precies is. Het kan een bal, een etenspop of een gekookt ei zijn. Aan het einde van een missie is er een eindbeloning, die dan aangeeft dat de klus geklaard is en het tijd is om naar huis te gaan.
Wanneer word je opgeroepen voor een missie?
Wanneer er een zoektocht is naar een persoon wiens verdwijning niet het gevolg is van een misdrijf. Een puinzoekactie kan ook plaatsvinden als er een gasexplosie is geweest en gebouwen zijn ingestort.
En hoe ziet een reddingshondenmissie eruit? Vergelijkbaar met de brandweer? Iedereen doet zijn hond aan de lijn en rent weg?
Nee, integendeel. De waarschuwing of het verzoek voor een reddingshondenteam komt van de politie of van een buurteam als er behoefte is aan een operatie in een groter gebied in een ander district. Er is een gestandaardiseerd verzamelpunt in volledige uitrusting voor iedereen op elke locatie. De honden blijven altijd eerst in de auto totdat de situatie is besproken, de gebiedstoewijzing voor de teams is bepaald en iedereen gewoon in beeld is. En dan begint de zoektocht. Zonder haast, maar met planning en een vaste hand aan de lijn.
Wat omvat uw uitrusting?
Voor de hondengeleiders is dit, afhankelijk van de situatie en het weer, het juiste schoeisel, broek en vest in fluorescerend rood. Voor gebiedszoekhonden bestaat de hondenuitrusting uit een zogenaamde identificatiedeken of een speciaal gelabeld borsttuig, een lange lijn en de respectievelijke individuele beloning. Ook erg belangrijk zijn de EHBO-kit voor hond en mens, drinken voor hond en mens, kleine energierantsoenen zoals mueslirepen voor de hondengeleider, GPS-apparaat voor oriëntatie, kompas, beschermbril voor dicht struikgewas, radio, zaklamp, verlichting voor de hond en natuurlijk de goede oude mobiele telefoon.
Wat mag je nooit vergeten?
De hond, natuurlijk. Nee, grapje daargelaten, je moet altijd je mobiele telefoon, volledige uitrusting, water en een beloning voor je hond bij je hebben.
Wat was uw moeilijkste opdracht tot nu toe?
Nou, de zwaarste in termen van de grootste missie was de vermissingszaak van Maria Bögerl (https://de.wikipedia.org/wiki/Kriminalfall_Maria_B%C3%B6gerl). Dat duurde drie dagen met de volledige, actieve betrokkenheid van hond en geleider. We hadden ook alle verschillende teams nodig voor deze operatie. De mantrailers, die zoeken naar de persoon na een geurmonster, en de gebiedszoekhonden, die over het algemeen de persoon opsporen als een "slachtoffer".
Hoe gaat het precies, red je of herstel je?
Geen van beide, we zoeken en vinden en verlenen eerste hulp totdat de hulpdiensten arriveren. Tenzij er een lichaam wordt gevonden. Dan moeten we het gebied afzetten, de politie waarschuwen en het aan hen overdragen.
Hoe vaak wordt u opgeroepen?
Gemiddeld één tot vier keer per maand.
Wordt u wel eens in het buitenland opgeroepen? Ski- of klimgebieden?
Nee, niet voor ons eskader in het bijzonder. De BRH heeft een eigen team voor buitenlandse missies. Dit zijn speciaal getrainde honden met een compleet andere uitrusting. Deze squadrons structureren en organiseren zichzelf volledig onafhankelijk.
Nog leuke anekdotes?
Ik was eens toegewezen aan een zoekactie naar vermiste personen in een gebied waar mijn hond twee mensen vond. Ze wilden gewoon niet gevonden worden op dat moment. Natuurlijk is het gênant omdat de hond niet weet dat wat hij gevonden heeft niet is wat we zochten. Maar toch moet ik hem de minuut van succes geven met lof en knuffels. En een minuut kan best lang zijn. (lacht)
Tot slot een enorm belangrijke vraag: waar komt het cliché van de sint-bernard met een schnappsvat eigenlijk vandaan? Heeft hij echt ooit in deze vorm bestaan als reddingshond?
Over de Sint Bernard: ze bestonden inderdaad voor vermiste wandelaars. Maar er is niet bekend of er schnaps, brandy, rum of iets anders in het vat zat.
Over de persoon
Gabi Piskol is 45, komt uit Bellenberg (Beieren) en is al meer dan 25 jaar bekend als een kleurrijke hond bij de "Bundesverband Rettungshunde", kortweg BRH. Ze is lid sinds 1995 en is een van de mensen die verantwoordelijk is voor het trainen van honden en hun baasjes. Samen met haar Australian Shepherd hond Ayleen is ze betrokken bij verschillende teams in het district. Ze zijn allebei gespecialiseerd in biologisch speuren (speuren in het veld via gebiedszoeken), puinzoeken en mantrailen.