Steentijd? Niet helemaal! Maar ongeacht of het struviet-, calciumoxalaat-, uraat- of cystinestenen zijn, al deze urinestenen zijn een veel voorkomende klacht bij dierenpatiënten met urinewegaandoeningen. Wist u dat katten en honden in gelijke mate getroffen kunnen worden? Wij geven u inzicht in de vorming, symptomen en behandelmogelijkheden van struvietstenen.
Wat zijn struvietstenen eigenlijk?
Urinestenen zijn concreties die in de urinewegen van onze dieren kunnen ontstaan door het neerslaan van minerale componenten als onderdeel van urolithiasis. Struvietstenen zijn een soort urinestenen en bestaan voornamelijk uit magnesiumammoniumfosfaat. In de urine zien struvietstenen er kleurloos en scherpgerand uit, voornamelijk in de vorm van een kistdeksel. Gek, toch? Maar ze hebben allemaal één ding gemeen: ze brengen onze harige vrienden in een heel lastige situatie.
Verschillende factoren kunnen bijdragen aan de vorming van urinestenen. Struvietstenen kunnen ontstaan bij urineweginfecties. De bacteriën, die het enzym urease bevatten, breken het ureum in de urine af tot ammoniak en kooldioxide. Er is een stijging van de pH-waarde van de urine door de verhoogde concentratie bicarbonaat en ammonium. De alkalinisatie van urine kan het neerslaan van mineralen zoals magnesium, ammonium en fosfaat veroorzaken. Een verandering in de pH-waarde van de urine speelt dus een cruciale rol bij de vorming van struvietstenen. Maar ook factoren als een verhoogde concentratie magnesium, ammonium en fosfaat in de urine en onvoldoende waterinname kunnen een rol spelen. Over het algemeen kan de vorming van urinestenen snel optreden en bestaat ook de mogelijkheid dat bacteriën vast komen te zitten en in de stenen blijven zitten.
PH waarde
De pH-waarde van urine geeft aan hoe zuur of basisch de urine is. Nauwkeuriger gezegd beschrijft de pH-waarde de waterstofionenconcentratie in een vloeistof. De pH-waarde is cruciaal voor het remmen of activeren van kristallisatie. Een alkalische pH groter dan 7 tot 7,5 beïnvloedt de precipitatie van struviet- en calciumapatietkristallen. Een alkalische pH-waarde bevordert dus de vorming van deze stenen. Zure urine met een pH van 5,5 tot 6 kan de precipitatie van calciumoxalaat-, cystine- en uraatkristallen bevorderen.
De pH-waarde kan worden gemeten met een pH-stick of wiskundig worden bepaald aan de hand van de kation-anionverhouding. Voor gezonde katten en honden moet de pH-waarde rond de 6,5 liggen. Afhankelijk van de voeding van de patiënten moet rekening worden gehouden met de bepalingstijden. Na het voeden wordt de urine alkalisch en bij langdurige obstructie wordt de pH-waarde zuurder.
- Voorbestemde rassen
- Obesitas
- Voeren – alleen droogvoer
- Oud
- Geslacht
- Urineweginfecties
- Stofwisselingsziekten
- Onvoldoende drinkgedrag
Er zijn bepaalde factoren die het risico op struvietsteenvorming bij kleine dieren kunnen vergroten. Bij katten zijn er predisponerende rassen, zoals de Perzische kat, die gevoeliger zijn voor struvietstenen vanwege hun veranderde urinesamenstelling. Bij honden worden onder andere dwergschnauzers, teckels en retrievers vaak getroffen. Obesitas, gebrek aan lichaamsbeweging en uitsluitend droogvoer met onvoldoende waterinname spelen ook een rol bij de ontwikkeling van urinestenen. Bovendien kunnen bepaalde onderliggende ziekten, zoals urineweginfecties of stofwisselingsstoornissen, het risico op struvietsteenvorming vergroten.
- Polyurie
- Dysurie
- Hematurie
- Incontinentie
- Gedragsverandering
De behandeling van struvietstenen heeft tot doel de stenen op te lossen en te voorkomen dat ze zich opnieuw vormen. De eerste methode voor het oplossen van struvietstenen zijn dieetmaatregelen. Er worden speciale dieetvoeders of toevoegingen gebruikt die de pH-waarde van de urine verlagen en het gehalte aan magnesium, ammonium en fosfaat verlagen. Voor de therapie wordt een pH-waarde van 6,0 tot 6,5 nagestreefd, die het oplossen van de stenen kan bevorderen. Daarnaast is het belangrijk om het dier van voldoende vers water te voorzien om de urineconcentratie te verdunnen en de urinewegen te spoelen. Dieetmaatregelen zijn niet in alle gevallen voldoende om urinestenen te behandelen. In deze gevallen zijn chirurgische ingrepen nodig om de stenen te verwijderen. Het type behandeling is afhankelijk van de samenstelling, grootte, locatie en klachten veroorzaakt door de urinestenen.
Ook om struvietstenen te voorkomen kan er veel gedaan worden: Een uitgebalanceerde voeding, afgestemd op de individuele behoeften van het dier, kan helpen de urinesamenstelling te optimaliseren en zo de vorming van struvietstenen te voorkomen. Diëtetiek bij honden en katten kan profylactisch en therapeutisch worden toegepast. Het doel van de dieetmaatregelen is het verlagen van de pH-waarde en het verminderen van de inname van steenvormende stoffen zoals magnesium, calcium en fosfaat. Bij de profylaxe van struvietstenen moet worden gestreefd naar een pH-waarde van 6,6 tot 6,8. Het is belangrijk om natvoer van hoge kwaliteit te hebben, dat een hoger watergehalte heeft dan droogvoer en kan bijdragen aan een adequate vochtinname. Het leveren van vers, schoon water is ook erg belangrijk. Bovendien moet de oplosbaarheid van de via de nieren uitgescheiden stoffen worden verbeterd door een hoge urinestroom, een optimale pH-waarde en een oplosbaarmakend middel of remmer van tandsteenvorming. Bovendien kunnen onnodig hoge gehalten aan alkaliserende ingrediënten in het voer worden vermeden.
